Analiza transakcyjna jest koncepcją opartą na idei trzech stanów ego – Rodzic, Dorosły, Dziecko – stanowiących podstawę treści i jakości komunikacji interpersonalnej. Zdaniem Harrisa, niezależnie od „szczęśliwego dzieciństwa”, większość z nas doświadcza negatywnych uczuć bezbronnego dziecka, całkowicie zależnego od tego, czy uda mu się zadowolić innych ludzi w zamian za „głaski” i opiekę.
Książka ta jest nie tylko znakomitym przeglądem pojęć analizy transakcyjnej, ale także poradnikiem umożliwiającym zastosowanie ich w życiu. Pokazuje, jak rozumieć własne zachowania i podejmować świadome decyzje.
(Opis od wydawcy)
Wybrane myśli:
Analiza transakcyjna podaje następującą klasyfikację czterech różnych możliwych nastawień życiowych uwzględniających stosunek do samego siebie i do innych:
- JA NIE JESTEM OK – WY (TY) JESTEŚCIE OK
- JA NIE JESTEM OK – WY (TY) NIE JESTEŚCIE OK
- JA JESTEM OK – WY (TY) NIE JESTEŚCIE OK
- JA JESTEM OK – WY (TY) JESTEŚCIE OK
Jedno z częstych pytań, które zadaję parze małżeńskiej będącej w impasie i zastanawiającej się, „co teraz robić“, brzmi: „Co miłość nakazuje nam czynić?“
Miłość nie jest wzajemnym wpatrywaniem się w siebie, ale wspólnym spoglądaniem na zewnątrz, w tym samym kierunku.
Wszyscy ludzie dumni są z ulepszeń społecznych, ale żaden człowiek nie ulepsza samego siebie (Ralph Waldo Emerson).
Czym jest szkoła? Stawiając tego typu pytanie, oczywiście możemy podać różne określenia i definicje. Wielu pedagogów zwróci zapewne uwagę na to, że szkoła to miejsce, gdzie wzrastamy i przygotowujemy się do dorosłego życia. Zgadzamy się co do tego, że szkoła jest potrzebna, ponieważ spełnia ważną funkcję społeczną – pomaga młodemu człowiekowi w jego rozwoju ku pełni człowieczeństwa.
W początkowym zamyśle szkoła miała być środowiskiem nauki, a jednocześnie miejscem spokoju i radości. Słowo „szkoła” pochodzi od greckiego wyrazu scholē, rozumianego właśnie jako spokój, odpoczynek, czas wolny przeznaczony na naukę. Scholē to też czas na rozwinięcie własnych zainteresowań i upodobań, szczególnie tych sprawiających nam radość i przyjemność. To czas własnego ubogacenia. Szkoła miała stanowić autentycznie wartościową, szlachetną, ludzką stronę życia dla tych, którzy zdecydowali się przeznaczyć swój wolny czas na zaspokajanie wyższych potrzeb człowieka (intelektualnych i emocjonalnych) oraz na doskonalenie osobowości. Dlatego pierwsze zwiastuny szkoły starały się łączyć przekaz interesujących wiadomości i przyjemnych przeżyć. Szkoła należy – tuż po świątyni – do najstarszych instytucji stworzonych przez człowieka i ma swoją bogatą historię. Dokonała ewolucji od indywidualnego nauczania do nauczania w klasie szkolnej. Na przestrzeni wieków zmieniała się jej misja, struktura organizacyjna, program nauczania, wymagania wobec uczniów i zatrudnianych nauczycieli. Mimo ostrej krytyki ze strony uczniów i rodziców, a nawet samych nauczycieli, jest ona niezbędna dla każdego obywatela. Przy licznych niedomaganiach szkoły i tak stanowi najlepszą instytucję przygotowującą młodego człowieka do jego przyszłych obowiązków w rodzinie i społeczeństwie.
Podczas moich zajęć z pedagogiki szkolnej zadaję studentom do uzupełnienia zdanie: Szkoła jest jak…, ponieważ… Zadaniem studentów jest odwołać się do swoich pierwszych skojarzeń z wyrazem „szkoła” i uzasadnić swój wybór.
Studenci podają różne odpowiedzi: telenowela, dżungla, drużyna piłkarska, rodzina, pole bitwy, plac zabaw, praca, matka, jazda z górki i pod górkę, tor przeszkód, czekolada, książka, gazeta, okno na świat, szansa od życia, wielki basen bez dna, więzienie, pierwszy nieudany związek, prezent od babci pod choinkę, podwórko, papieros, dom, ogród, stołówka, koszmar, biblioteka, muzeum, pałac, imieniny u cioci, autobus, błoto, straszny sen, kibel, papier toaletowy, sala tortur, bieg z przeszkodami, szpital psychiatryczny, Media Markt, obóz koncentracyjny. Studenci swoje wypowiedzi uzasadniają następująco: „codziennie jest to samo”, „każdy stara się przetrwać”, „wszyscy gramy do tej samej bramki”, „spędzamy dużo czasu ze sobą”, „wciąż trwa próba sił i walka o przetrwanie i osiągnięcie dobrego wyniku”, „wychowuje nas, kształtuje naszą osobowość, dba o nasz rozwój”, „nieustannie trzeba pokonywać różne przeszkody”, „czasem jest gorzka”, „nie można jej ocenić po okładce, im dłużej ją czytasz tym więcej wiesz”, „ciągle dowiadujesz się czegoś nowego”, „można zdobywać umiejętności i być mądrzejszym człowiekiem”, „nauczyciele to strażnicy, zmusza do siedzenia w ławkach, jak w celach i ogranicza wolność, jesteśmy w niej z ludźmi, których bliżej nie znamy”, „najpierw bardzo ją pokochałam i lubiłam spędzać w niej czas, później bardzo mocno ją znienawidziłam, obecnie jest mi obojętna i rzadko ją wspominam”, „nigdy nie wiadomo co cię w niej spotka, co zobaczysz, i czy to będzie udany dzień czy też nie”, „poznajemy w niej nowych ludzi i zaprzyjaźniamy się, przyjaźń ta może trwać nawet przez całe życie”, „chcesz rzucić, ale nie możesz”, „jest w niej wiele różnorodności, talentów”, „powstają w niej przyjaźnie na całe życie”, „czuję się w niej swobodnie”, „czuję się w niej bezpiecznie i akceptowana”, „uczy nas i przygotowuje do życia”, „rozwija, kształtuje osobowość oraz zapewnia bezpieczeństwo”.
Z mojej analizy wynika, że zdecydowanie negatywny obraz mają studenci studiów stacjonarnych, a więc ludzie młodzi bezpośrednio po doświadczeniach szkoły ponadgimnazjalnej i maturze. Nieco lepszy (łagodniejszy, cieplejszy) obraz wyłania się z odpowiedzi studentów studiów niestacjonarnych i studiów podyplomowych, którymi są w zdecydowanej większości ludzie dorośli i młodzież pracująca.
